Showing posts with label Luận đàm. Show all posts
Showing posts with label Luận đàm. Show all posts

Sunday, February 24, 2019

Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 2

Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 2

Cuối cùng, trái với niềm tin lúc bấy giờ, những người cẩn trọng bắt đầu nhận ra rằng sự ngu ngốc này không thể kéo dài vĩnh viễn được! Giới quý tộc không còn mua những rặng hoa Tulip để trưng chúng trong vườn nhà nữa – mà thay vào đó họ tranh thủ bán chúng để kiếm lời từng xu một. Lúc bấy giờ, ai cũng có thể dự đoán được rằng những kẻ cuối cùng trong giới đầu cơ điên rồ này sẽ lỗ nặng nề trong tương lai gần.

Cuộc tháo chạy khủng khiếp

Khi sự lí trí trên bắt đầu lan tỏa, giá cả lao dốc kinh ngạc, và không bao giờ tăng trở lại nữa. Niềm tin biến mất; sự hoảng loạn toàn diện bao trùm giới thương gia.
Để mô tả sự hoảng loạn đó bằng một ví dụ cụ thể: Vào năm 1636, một nhà thương gia A đã đồng ý với B mua 10 cành Semper Augustus – loài hoa đắt nhất trong họ Tulip – với mỗi cành trị giá 4.000 florin, tổng cộng 40.000 florin (tương ứng 3,92 triệu USD ngày nay) sáu tuần sau ngày ký hợp đồng. Trong khi B đã sẵn sàng để giao hàng vào thời điểm dự kiến, A đã tháo chạy, bỏ tiền cọc thay vì nhận hàng hoặc thanh toán phần chênh lệch khi giá cành Semper Augustus giảm chỉ còn 300 – 400 florin, tức chỉ còn bằng 1/10 so với trước đó một tháng rưỡi. Hàng loạt các hãng buôn bán Tulip đồng loạt phá sản trên khắp Hà Lan.
Hàng trăm, hàng nghìn người – mà cách đấy vài tháng, thậm chí có cảm giác nghi ngờ về thứ gọi là “nghèo đói” ở đất nước giàu có này – chợt nhận ra phần lớn tài sản của họ nằm ở một vài cành hoa vô tri vô giác mà không ai muốn mua. Ngay cả khi họ chỉ bán với ¼ giá gốc ban đầu chỉ để cắt lỗ, cũng không có ai dám chịu rút hầu bao ra cả.
Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 2
Cơn sốt hoa Tulip đến cũng nhanh rồi tàn cũng nhanh, nhưng hậu quả để lại thật khủng khiếp.
Sự khóc than, xô bồ, và hoảng sợ nổi lên khắp mọi nơi, và mỗi người bắt đầu đổ tội cho những “tên hàng xóm độc ác”. Họ cho rằng những kẻ này đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người khác, làm giàu cho bản thân và đầu tư phần lời vào bất động sản Anh Quốc hay những quỹ khác.
Những người khác thì, sau một thời gian ngắn, từ những kẻ vô danh trở thành giới quý tộc, nay đã trở về trạng thái cũ trong phút chốc.
Những thương gia giàu có trước đây nhiều người đã trở thành ăn mày lang thang ngoài đường.
Hàng loạt đại diện của tầng lớp trên của xã hội đau đớn nhìn tài sản của mình tiêu tan trong chớp mắt mà không thể nào cứu vãn được.
Khi hồi chuông cảnh báo đầu tiên lắng xuống, những người nắm giữ hoa Tulip đã tổ chức khá nhiều các buổi họp công chúng để cố gắng vực dậy niềm tin nơi cộng đồng. Mọi người đều đồng ý rằng nên cử đại diện từ mọi miền trở về Amsterdam và tìm kiếm sự giúp đỡ từ giới chức chính quyền. Chính phủ thay vì đưa ra biện pháp rõ ràng thì lại khuyến nghị các thương lái tự lập kế hoạch cho riêng mình. Trong bối cảnh đó, những lời than phiền và oán trách tuôn ra từ miệng của tất cả mọi người sau những buổi họp mặt náo loạn.
Cuối cùng, Sở giao dịch Amsterdam mới ra quyết định rằng tất cả những hợp đồng ký trước tháng 11/1636 – hay là thời điểm đỉnh cao của cơn sốt – sẽ được vô hiệu hóa cho người mua nếu người mua chịu trả 10% giá trị hợp đồng cho người bán. Tất nhiên, quyết định này chẳng đem lại chút hài lòng nào cho những thương gia nắm giữ những rặng hoa Tulip kể từ khi chúng cao ở mức 6.000  florin – nay chỉ còn ít hơn một phần mười giá trị.
tiendientu.org-bong-bong-hoa-tulip-2
Nhìn lại “Biểu đồ giá” này, ai cũng thấy sự sụp đổ của những thương nhân đã đặt niềm tin vào hoa Tulip kinh khủng đến mức nào.
Vấn đề cuối cùng cũng đã được đưa lên Hội đồng Cấp tỉnh tại Hague, và mọi người đều kỳ vọng rằng động thái tích cực này hoàn toàn có thể khôi phục lại lực cầu cho hoa Tulip. Song kỳ vọng luôn đi kèm với sự thất vọng, chẳng có bất cứ hành động nào được đưa ra. Sau ba tháng nghiên cứu trong khi giá cả sụt giảm từng ngày, các vị giới chức đã tuyên bố rằng họ không thể đưa ra quyết định cuối cùng cho đến khi nào có thêm thông tin. Tuy nhiên, họ khuyến nghị thương gia phải tự đấu giá lấy những lô hàng của mình ra công chúng. Hơn nữa, cũng chẳng có tòa án nào ở Hà Lan chịu đấu tố cho việc thanh toán giữa các bên. Cũng chẳng có vị trọng tài hay thẩm phán nào muốn tham gia, khi tất cả đều nghĩ rằng: nợ vay dựa trên sự “đánh bạc” ngu ngốc không phải là nợ vay trong luật pháp quy định.
Và như vậy, dấu chấm hết cho cơn sốt hoa Tulip huyền thoại được đặt ở đó. Tìm ra phương thức cứu chữa cho sự lao dốc hoàn toàn nằm ngoài khả năng của Chính phủ Hà Lan. Những kẻ nào kém may mắn đến mức vẫn còn lượng lớn hoa Tulip trên tay khi phản ứng trái chiều diễn ra sẽ bị bỏ mặc để tự nghiệm lại sự khờ dại của mình; còn những kẻ khôn ngoan chốt lời trước đó thì được cho phép giữ lại lợi nhuận. Song nền thương mại của cả quốc gia đã chịu một cú sốc nghiêm trọng – phải mất đến gần chục năm sau mới có thể khôi phục trở lại trạng thái lúc đầu.

Kết luận

Câu chuyện của tác giả Charles Mackay kết thúc ở đó, đọng lại biết bao cảm xúc bi hài và những bài học giá trị về một cơn sốt tài sản chưa bao giờ lạc hậu.
tiendientu.org-bong-bong-hoa-tulip-3
Bong bóng hoa Tulip luôn là bài học phải ghi nhớ của thị trường tài chính, nhất là trong bối cảnh thị trường cryptocurrency còn nhiều biến động như hiện nay.
Tựu trung lại, trước khi bỏ tiền vào một loại tài sản mới mẻ nào, nếu các nhà đầu tư cá nhân tự đặt ra cho mình 2 câu hỏi sau:
(1) Thứ tài sản đó có được xây dựng dựa trên một nền tảng vững chắc? Liệu nó có thực sự phục vụ cho cuộc sống xã hội tốt đẹp hơn bằng giá trị thực của mình?
(2) Liệu mức giá của thứ tài sản đó có dựa trên các nhân tố cơ bản như lợi nhuận, lợi tức hay chỉ dựa trên sự đầu cơ điên rồ của đám đông?
Nếu tự đặt và tự trả lời được 2 câu hỏi trên, không khó để nhà đầu tư cá nhân có thể tránh được những cơn sốt tương tự trong tương lai gần, bởi vì như ngài triết gia George Santayana đã có một câu châm ngôn nổi tiếng:

Những kẻ mà không thể nhớ được lịch sử, thì sẽ buộc phải lặp lại nó.”
Xem lại:  Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 1

Saturday, February 23, 2019

Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 1

Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 1

Ngày nay, bất cứ ai du lịch đến với Hà Lan – xứ sở của các loài hoa – đều không thể không chiêm ngưỡng vẻ đẹp của hoa Tulip, một biểu tượng trên mọi nẻo phố của đất nước này. Song ngạc nhiên thay, ít có ai biết rằng loài hoa này vốn xuất xứ từ Thổ Nhĩ Kỳ và đã trải qua một thập niên thương mại “điên đảo” trước khi trở thành một biểu tượng đẹp và có đôi phần đau thương của con người nơi đây.

Lịch sử bong bóng hoa Tulip và bài học cho cơn sốt Bitcoin – Kỳ 1


Trích dẫn, dịch và tóm tắt từ tác phẩm “Extraordinary Popular Delusion của Charles Mackay, 1835 – Chương The Tulipomania”.
Hơn nữa, nhìn về cơn sốt Bitcoin trong giai đoạn vừa qua, không thể không nhớ đến câu chuyện về nguồn gốc của loài hoa Tulip đầy ly kỳ này. Do đó, xin quý độc giả hãy chiêm nghiệm diễn biến câu chuyện trên và tự rút ra bài học cho mình dựa trên tác phẩm Extraordinary Popular Delusion của ngài Charles Mackay.


Nguồn gốc của loài hoa xứ Thổ


Hoa Tulip – như tên gọi vốn có của nó – thật ra lại có nguồn gốc từ Constantinople (ngày nay chuyển tên thành Istanbul – thủ phủ của Thổ Nhĩ Kỳ) và được giới thiệu vào khu vực Tây Âu những năm giữa thế kỷ 16.

Conrad Gesner, người tự nhận mình là dân Châu Âu đầu tiên đã thấy cành hoa Tulip đầu tiên vào năm 1559 tại một vườn hoa đẹp tại Augsburg và giới thiệu về cho giới nhà giàu tại Hà Lan, chưa bao giờ nghĩ rằng loài hoa này sẽ trở nên một hiện tượng khuynh đảo cả một vùng trời châu Âu chỉ một thời gian ngắn sau đó.

8E1EBFEE-7045-4747-A40E-832FE9C353C7. ​
Bong bóng hoa Tulip: một bông hoa “sớm nở tối tàn” lại có giá hàng ngàn đồng Vàng.

Trong vòng 10 đến 11 năm kể từ khi Gesner phát hiện, hoa Tulip trở thành một món hàng xa xỉ được sưu tập sát sao bởi giới quý tộc Hà Lan và Đức. Giống Tulip đầu tiên cũng bắt đầu được gieo trồng ở Anh khi những thương nhân ở Vienna mang tới năm 1600. Cho đến 1634, danh tiếng của loài hoa này tăng lên một mức mà bất kỳ người nào có chút tài sản mà không sở hữu nó thì cũng giống như một gã nhà quê ít học vậy.

Một cá nhân không ở thời kỳ này sẽ nghĩ rằng nhất định phải có đặc tính gì đó đặc biệt khiến loài hoa này trở nên giá trị trong mắt vô số người như vậy: Có thể là bởi màu sắc tinh túy, mùi hương thơm ngát hay sự dẻo dai và ít chịu sâu bệnh. Tuy nhiên tất cả các suy nghĩ thông thường đó đều không đúng – bởi vì loài hoa này được bán với giá xa xỉ kinh ngạc chỉ vì sự khan hiếm và những lời khen ngợi dành cho nó.

Nhà thơ Cowley đã khen loài hoa Tulip:

Chẳng khác gì vàng bạc và lụa là, chỉ đôi mắt của những kẻ sang trọng nhất mới thực sự xứng đáng để ngắm nhìn vẻ đẹp đó.”
Nhà khoa học Beckmann thì cho rằng:

Loài hoa này là kiệt tác của tạo hóa, khi nó càng lớn lên đẹp đẽ thì lại càng mong manh và cần sự chăm chút, hệt như một tiểu thư cành vàng lá ngọc vậy.”

Cơn sốt hoa Tulip “điên loạn”


Đến năm 1635, sự cuồng tín trong giới nhà giàu Hà Lan cho loài hoa này đã cao đến mức hầu hết các hoạt động sản xuất – kinh doanh thông thường của đất nước bị đình trệ. Thay vào đó, hầu hết dân cư, kể cả những tầng lớp thấp bé nhất, cũng lao vào nuôi trồng và buôn bán những rặng bông Tulip này.

F409E52F-2C45-41E0-887B-AF40EF3D31B8.
Biểu đồ giá hoa Tulip.

Trước tiên xin quý độc giả ghi nhớ rằng tất cả đồng tiền ngày ấy đều làm bằng vàng nguyên chất với trị giá rất cao. 1 florin (tiền gốc Ý) ngày ấy nặng 3,5 gram vàng nguyên chất, tương ứng với 98 USD ngày nay. Với cơn sốt ngày càng gia tăng, đầu tiên người ta nghe kể đến một số thương nhân sẵn sàng “đầu tư” cả gia tài của họ cho 40 cành hoa Tulip với giá 100.000 florin. Sau đó, người ta lại tiếp tục truyền tai nhau về mức trả giá tăng kinh ngạc cho các chủng loại khác nhau của loài hoa này. Chẳng hạn như một bông Admiral Van Der Eyck sẽ bán đến 1.260 florin; một cành Viceroy sang trọng sẽ bán với giá 3.000 florin; và mắc nhất trong số đó, cành Semper Augustus, được cho là “khá rẻ” ở mức giá 5.500 florin, tương ứng với 540.000 USD một cành hoa theo thời giá ngày nay.

Vào một thời điểm năm 1636, có lời đồn rằng chỉ có đúng hai cành hoa tại Amsterdam thuộc giống loài Viceroy. Khát khao được sở hữu thứ hoa khan hiếm đó, một nhà đầu cơ sốt ruột đã đưa ra một lời đề nghị mua một cành Viceroy trên mà vẫn còn tồn tại như một huyền thoại đến thời hiện đại:

82533E90-9D9C-4AD3-BAC6-57446F4BEF28. ​
Lượng hàng hóa để đổi lấy 1 cành Viceroy tại thời điểm năm 1635.

Những con người xa xứ Hà Lan lâu nay vừa quay lại khi cơn sốt này ở đỉnh điểm, đôi khi trở thành trò cười bi thương cho sự thiếu hiểu biết của họ.

Một thương nhân giàu có sau chuyến tàu đã nói với anh thủy thủ của mình rằng sẽ thưởng cho anh ta một bữa cá no nê. Người thủy thủ này vô tình thấy trên bàn thương gia có một cành hoa trông giống củ hành tây, anh ta liền dùng bữa sáng của mình một cách ngon lành với “củ hành tây” này. Nhưng trớ trêu thay anh ta đâu biết rằng “củ hành tây” ấy chính là Semper Augustus, loài hoa đắt giá bằng toàn bộ chi phí cho đội tàu anh ta đi cả năm. Vài giờ sau đó, người thương nhân đã truy tìm ra kẻ tội đồ đã dùng bữa sáng bằng hoa Tulip và tống anh ta vào ngục chung thân.

Người ta còn kể về chuyện một nhà sinh vật học đã bị tống giam vì tò mò dùng dao bóc tách cành Admiral Van Der Eyck chỉ vì anh ta cảm thấy “củ hành tây” này thú vị.

C3AAEFE1-F364-4192-B248-4FA9E0F09664. ​
Cơn sốt hoa Tulip thời đó được kể lại qua nhiều bức họa.

Nguồn cầu cho loài hoa Tulip đã đạt đỉnh điểm khi giao dịch không chính thống nhiều đến mức Sở Giao dịch Chứng khoán Amsterdam lúc bấy giờ phải niêm yết chính thức hợp đồng hàng hóa hoa Tulip lên các chi nhánh tại Rotterdam, Harlaem, Leyden, Hoorn và nhiều thị trấn khác.

Trong cơn đầu cơ hỗn loạn, rất nhiều cá nhân đã giàu lên nhanh chóng.
Một cái bẫy vàng bạc đã được giăng ra trước mũi của bất kỳ kẻ nào tham lam: Hết người này đến người khác, ai nấy đều tham gia cuộc chơi như những con thiêu thân.Rất nhiều nhà đất hàng chục hecta được bán đi với giá rẻ mạt để đổi sang những cành hoa Tulip mỏng manh. Mọi người đều tin rằng niềm đam mê cho Tulip sẽ kéo dài vĩnh viễn, và khắp nơi trên thế giới sẽ đổ về Hà Lan để mua cho bằng được hoa Tulip, cho dù giá cả có cao cách mấy đi chăng nữa.
5 Chìa Khóa Cho Con Đường Tiến Hóa Của Crypto

5 Chìa Khóa Cho Con Đường Tiến Hóa Của Crypto


Rt cuc, các thánh tiên tri đã đúng. Crypto chng là gì ngoài bong bóng và cui cùng cũng n tung.

Tt ri.
Có l bn s ngc nhiên khi nghe điu này t tôi (tác gi: Daniel Jeffries), mt người rt nhit huyết v sc mnh thay đi thế gii ca crypto. Sao đt nhiên trái tim li đi thay? Hay phi chăng tôi đã giác ng, đi theo tư tưởng ca nhà kinh tế Paul Krugman và cui cùng nhn ra Bitcoin là ác qu?
Cũng có th tôi đã tham gia vào hi nhng người phn đi crypto ri cười vui sướng mi khi giá gim và kiêu ngo hét lên Bitcoin s quay v con s 0?
5 Chìa Khóa Cho Con Đường Tiến Hóa Của Crypto

·         [FUN] Vì sao giá Bitcoin xung dưới $100 là tt cho c thế gii?


Không phi.
Tôi nói tt là vì gánh xiếc tp k cui cùng đã ri th trn. Các tay săn nh đã đóng máy và v nhà. Các phóng viên không còn quan tâm. Câu chuyn đã kết thúc.
Và gi đây cng đng crypto có th tr li làm vic chăm ch, xây dng tương lai trong hòa bình và yên tĩnh.
Tôi luôn nói bong bóng s n tung và v lâu dài ít ra thì s không có gì quan trng. Nhìn li thì tôi nghĩ Bitcoin đt $20.000 nhanh s là điu ti t nht tng xy ra vi cng đng.
Trong nhiu năm, Bitcoin chng là gì ngoài vic được biết đến là đng tin quái g trên Internet b mi người cười chê, nhưng khi giá Bitcoin tăng vt ngày càng cao thì đt nhiên tr thành:
Mt mi đe do
S tri dy ca Bitcoin khiến các ngân hàng và chính ph khp mi nơi phi khiếp s. Mô hình kinh doanh ca các ngân hàng sp đ vì loi tin t lp trình khiến thế gii chao đo và chính ph s mt quyn kim soát đc quyn đến ngun cung tin.
Các chế đ đc tài ráo riết chy đua nhm đè bp Bitcoin. Nhng nhà chc trách đã ra mt. Báo chí tung ra hàng lot các bn tin đy s s hãi, không chc chn và nghi ng (FUD).
Nhưng gi đây khi giá Bitcoin rút khi s điên cung ca s thiếu hiu biết thì ni s s chết cùng điu đó và cng đng có th tr li phát trin crypto.
Tht khó làm vic dưới con mt ca Sauron (The Eye of Sauron).

Khi sc mnh tp quyn cm thy đang b tn công, h ht hong trong s hãi và ni cơn thnh n. Phn ng ca h mnh bng mt trăm ln ha lc. Không có cách nào đ chiến thng cuc chiến đó. Trong mt cuc chiến đi đu, ha lc luôn thng.
Nhưng gi đây, Bitcoin không cn phi thng. Nó có th li n mình, b chê cười, b coi rng ch là th đ chơi cho k mt sách, nhng người ch trích thì tin rng nó s tiến thng v s 0 tròn trĩnh.
Các chính quyn gi đây có th rnh rang ngh ngơi. Ging như người Neanderthal, chng người tng đánh bi hàng lot người Tinh khôn xâm chiếm min cn đông, và h hân hoan ly li cm giác an toàn sau trn chiến mt ln na.
H có th ng ngon trong hang đng, biết rng mi đe da đã trôi qua. Có th tiếp tc s dng công c bng đá và g mà không phi lo lng v nhng công c bng st l lùng bi nhng k xâm lược ngoi tc.
Bitcoin có mt cơ hi rt ln. Thua trong trn đu đu tiên nhưng sng sót. Bây gi có th rút lui và tp hp li.
Quan trng nht là có th tiến hóa xa hơn.
Có mt câu ngn ng c ca Trung Quc: 韬光养晦. Giu mình ch thi.

S sp đ thc s đã đến

Dù bn biết hay không thì crypto đã tri qua thi k gián đon ln, rt ln. Hãy biết ơn s sp đ này. Bây gi con mt ca Sauron s biến thành ông k hù da tr nh.
Đã bt đu ri.
Nn kinh tế thc s đang lo đo trên b vc.
Biu đ DJI (Ch s Dow Jones) bt đu hin th ging như Bitcoin ngay trước khi sp đ.
Ch s DJI quay đu gim mnh và du hiu th trường gp khó khăn.
Mt cuc chiến tranh thương mi tim tàng đe da đy thế gii vào tình trng hn lon. Các công ty công ngh cung cp phép màu kinh tế hin đi đi mt vi phn ng d di ca mt s người có quyn lc đang tìm cách đàn áp h.
H tưởng tượng có th quay ngược đng h và tr v thi k yên tĩnh hơn, đơn gin hơn, nơi mua sách và pin các ca hàng nh đa phương.
S không được đâu. Các hiu sách khu ph nh m cúng đã biến mt vĩnh vin vì gi người ta đang bán hàng trên Amazon và eBay vi lượng khách hàng gp hàng ngàn ln. H thm chí không mun quay li ch đi dòng người b hành trong khu ph trong khi c gng kiếm tin tr tin thuê nhà
Bn không th chng li tương lai.
Trong thi k Edo phong kiến ​​Nht Bn, Shogun đã xoay x không đ súng ng gia nhp vào hòn đo sut c trăm năm. Nhưng cui cùng súng đã đánh bi gươm.

Và gi đây mi th di chuyn nhanh hơn nhiu. Quá trình tiến hóa được đy nhanh vi mi cuc cách mng. Thi k hái lượm săn bn kéo dài gn hai triu năm, nhưng cuc cách mng nông nghip kéo dài ch 12 nghìn năm trước khi cuc cách mng khoa hc bùng n cách đây 500 năm và tái to kết cu xã hi mt ln na.
S thay đi đang tăng tc, ch không chm li.
Bt k n lc ngăn chn thay đi ch là dã tràng xe cát bin Đông.

Người Tinh khôn tr li

Phn th hai trong câu chuyn ca người Neanderthal được k li sng đng qua trang s thi ca nhân loi, quyn Sapiens ca tác gi Yuval Noah Harari.
Sau khi người Neanderthal đánh bi quân xâm lược, h dường như có tt c nhng li thế. H cao ln hơn và mnh m hơn, vi b não ln hơn. Nhưng có điu gì đó không đúng.
H không th thay đi. Ging như tt c các loài đng vt bò trườn, chy và bay qua nhng hoang mc và bu tri, s di truyn đã quyết đnh toàn b phm vi hành vi.
H to ra các công c bng đá và g nhưng trong hàng triu năm nhng công c này hu như không thay đi. Chúng không phc tp hơn. Người Neanderthal không kết hp chúng thành các hình dng mi hoc vi các vt liu bn hơn đ làm ra các cht liu lai to. Bng cách này, h chng khác gì loài vượn.
Vượn hình thành xã hi phân quyn cng nhc thng tr bi mt con đc mnh m nht nhưng b di truyn gii hn ca chúng khiến các con vượn khác trong xã hi không bao gi tiến hành mt cuc cách mng dân ch, và thay thế nhng con vượn vua này bng mt hi đng nhng con ln tui hoc lut l.
Đã có mt thi gian, người Tinh khôn – chng người h hàng xa xôi ca người Neanderthal cũng sng như vy. H dường như lp li các mô hình hành vi cng nhc tương t t thế h này sang thế h khác, di chuyn dc theo con đường êm đm song song vi s tiến hóa, săn bn và hái lượm, hnh phúc trong s đơn gin.
Nhưng đã có cái gì đó thay đi.
Chúng ta không biết chính xác điu gì nhưng đó có l là s đt biến di truyn ngu nhiên. Bn cht ca h thay đi và đt nhiên cách h nói chuyn, suy nghĩ và quan sát tr nên khác. H đã tiến hóa.
Và ri mt ngày người Tinh khôn tr li.
H biết nhn thc v thi gian. H có th nói v quá kh và tương lai. H có th hình thành các chiến thut tiên tiến và giao tiếp khong cách xa.
Người Neanderthal không bao gi có cơ hi đó.
“Nếu bo lc n ra gia hai chng tc, người Neanderthal ch có sc mnh ngang vi nga hoang. 50 người Neanderthal hp tác trong mô hình truyn thng và tĩnh không th sánh bng 500 người Tinh khôn linh hot và sáng to.
Và ngay c khi người Tinh khôn thua vòng đu tiên, h có th nhanh chóng phát minh ra nhng chiến thut mi cho phép h giành chiến thng trong trn kế tiếp.
Lp người Tinh khôn tài gii mi nhanh chóng thng tr và người Neanderthal đi đến kết cc dit vong.
S phn tương t đang ch đi các th chế ca ngày hôm nay. H to ln, mnh m và bo lc nhưng đi theo các mô hình tĩnh. H không th hoc s không phát trin.
Sc mnh crypto là tính linh hot to ln và ch vi mt vài crypto đt biến di truyn s thay đi din mo tin và quyn lc mãi mãi.
Tiến hóa là chìa khóa.
Nhưng bng cách nào? Tiến hóa thành cái gì?
Hãy xem xét 5 thay đi quan trng s s đưa h thng tin s phi tp trung đt đến thi k hưng thnh nht.

5 chìa khóa cho con đường tiến hóa ca crypto

#1. M rng

Ai cũng biết m rng là vn đ ni cm nht trong crypto và các k sư đang làm vic chăm ch đ gii quyết vn đ này. Chúng ta đã biết làm thế nào đ m rng các h thng phân quyn và tp quyn.
Chúng ta đã đ nhiu công sc vào vn đ này trong nhiu thp k qua, bt đu t các trung tâm d liu cho đến cơ s h tng đám mây, nhưng các h thng phân quyn vn còn khá mi m và là đ tài nghiên cu hc thut bc cao đi vi nhiu người.
Nếu bn nghĩ vic m rng quy mô ch yếu ch là đơn gin là to các big block (khi ln) thì bn chưa đ sâu sc.
H thng đám mây truyn thng có quy mô tuyến tính. Nếu thêm nhiu máy ch hơn s tăng thêm dung lượng. Mt h thng đám mây được thiết kế đúng cách có th tiếp tc phát trin gn như vô thi hn khi bn kết ni h thng vào khung kết cu.
Netflix tiếp tc tăng dung lượng vì ngày càng nhiu người xem phim trc tuyến trên nn tng hàng đêm.
Nhiu người mi chân vào crypto s ngc nhiên vì không biết rng dù có thêm bao nhiêu máy ch thì cũng không nhn được nhiu dung lượng hơn, mà bn ch có được tính bo mt cao hơn.
Đó là vn đ nhưng đã thay đi, khi các kiến ​​trúc mi tiến hóa. Th chúng ta mun là kh năng m rng và tính bo mt.
Các d án như Radix đang tìm cách khc phc vn đ m rng quy mô toàn din. Ethereum cũng đang phát trin gii pháp sharding vi tim năng b sung công sut khng l đến các mng lưới ng dng phân quyn ln nht trên hành tinh.
Thm chí nếu c hai phương thc này đu không hot đng, thì cui cùng s có gii pháp khác. Ch là vn đ thi gian.
Khi nói đến Bitcoin, vn đ m rng đã tăng tc. Lightning Network hot đng trong giai đon th nghim và phát trin tng ngày. Tôi hy vng mùa hè sp ti, LN s chính thc được áp dng và gii quyết trit đ nhiu vn đ v quy mô hn chế ca Bitcoin.
Mt s người không nghĩ Lightning Network s gii quyết tt c nhng thách thc ca mng lưới. Điu đó cũng không quan trng lm
Mt ln na, ngay c khi các nhà phê bình đúng và LN không chng minh được là kết thúc ca tt c, hãy nh chúng ta vn đang trong nhng ngày đu ca công ngh đng thun phân quyn.
Người ta s ny sinh thêm nhiu ý tưởng đóng góp vào nhn thc gii quyết các vn đ chung. Và nơi nào đó trên thế gii này, có mt đa tr ngi bên bng trng vi gic mơ v mt gii pháp đc đáo.
Vn đ m rng s sm không còn gây khó d cho chúng ta.

#2. Loi b các đim tc nghn trung tâm


Có hai đim tc nghn tp quyn ln trong crypto ngày nay:
·         Sàn giao dch
·         Hot đng đào coin
Các kiến ​​trúc sư Crypto cn phi làm vic đ tiêu dit c hai kiu mô hình này càng nhanh càng tt.
Máy đào ASIC chc chn hiu qu hơn so vi máy đào GPU nhưng các nhà phê bình nói đúng, đào coin vn đt cháy mt lượng năng lượng vô lý.
Ngay c nhng đng tin mã hóa tp trung tính phân quyn tuyt đi trong quá trình đào cui cùng vn nut vào mt lượng năng lượng có gii hn ca thế gii này.
Nhưng vi đào coin thì đó không phi vn đ ln nht. Mc dù có du vết phá hoi môi trường, thế gii vn có hàng ngàn năng lượng tht thoát ti t hơn như xe hơi và nông nghip.
Crypto có th và s làm gim lc hút đin năng trên mng lưới ca các đng tin. Và các nhà phát trin nên sm hoàn thin vì các mining farm ln là mc tiêu d dàng và rõ ràng trong tm ngm ca các chính quyn trung ương.
Cho đến bây gi, chúng ta chưa thy nhiu n lc loi b my đào coin nhưng khi h sinh thái phát trin, bn có th mong đi nhiu hơn. Chúng ta đã thy nhng n lc yêu cu đăng ký máy đào cũng như lnh cm các mining farm quy mô ln.
Mong đi nhng cuc tn công đó s tăng lên trong tương lai khi các cường quc tp quyn phát trin hoang tưởng hơn và đi mt vi nhiu áp lc hơn t suy thoái kinh tế.
Sàn giao dch là đim tc nghn th hai. Chúng là mc tiêu cho các nhà chc trách và hacker quá st sng và phn đng. Là cu ni chính gia h thng tài chính cũ và mi ngày càng ln mnh nhưng sàn giao dch cc k d b tn công v mt pháp lý và công ngh.
Chúng ta cn sàn giao dch phân quyn ngay bây gi. Nhưng thm chí sàn giao dch phân quyn cũng khi đng dưới bàn tay con người và thường hot đng bng cơ s h tng web, điu này khiến sàn d b tn công, như chúng ta đã thy trường hp ca sàn Ether Delta.
Ngay c khi không th tn công được blockchain, các sàn giao dch vn ph thuc vào công ngh web mong manh mà các mi đe da liên tc đè nng trong mt thp k qua, t đó tích lũy nhiu l hng tim n khó thy.
Công ngh web là mt s chp vá ca các khuôn kh an toàn và không an toàn, không là gì ngoài s bp bênh.
Chúng ta phi vượt qua công ngh web tht tt.
Câu tr li là atomic swap. Chúng ta cn mt giao thc swap coin ph quát.
Sau đó, giao dch coin tr nên đơn gin như theo dõi các lung giá tng hp và gi giao dch t ví. Điu đó s chm dt các mc tiêu khng l và kho lưu tr tp quyn ca thông tin nhn dng cá nhân được bo mt kém d b tn công và mt mát.
Crypto là tin lp trình. Chúng ta cn phi lp trình mi khía cnh đ thiết kế ra vn đ tn công li dng Confused Deputy tht tt. Mi hành đng trong thế gii tài chính ngày nay t giao dch, ký qu, tha kế tài sn s xy ra ngay trong chương trình mà không cn các bên th ba “đáng tin cy.

#3. Phân phi

Vn đ ln nht đi vi crypto là mt trong nhng vn đ đã viết trong bài Ti sao tt c mi người li b l tính năng tuyt vi nht ca tin mã hóa?
Crypto ca ngày hôm nay đã b l cơ hi vàng. Tìm ra cách in tin mà không đến mt cơ quan tp quyn nhưng đã s dng cùng phương pháp phân phi cũ mà chúng ta có ngày hôm nay, t trên xung dưới.
Cách nhanh nht và êm ái nht đ khi đng mt h sinh thái kinh tế mi là thay đi cách chúng ta phân phi tin.
Ging lúc bn kiếm được xu o khi làm đ loi hot đng trong các trò chơi đin t, thì chúng ta cũng có th phân phi coin vào thi đim chúng được to ra cho các hành đng như trò chuyn, đăng ti, hoc bt c điu gì bn thích làm trên mng xã hi.
Vì mt lý do nào đó, dường như nhiu người nghĩ tôi đang nói v ch nghĩa cng sn hay airdrop khi nói v đng tin game hóa.
Airdrop không khuyến khích bt k ai s dng tin đó hoc tham gia vào h thng. Tôi có airdrop BAT và tôi không đăng lên các trang web nào. H thng b phá v vì tôi không có đng cơ gì đ chuyn tin đến các trang web vì ni dung trên đó.
Tôi không mua tin đ dâng tng cho người khác. Nhưng nếu tôi thng tin nh my hot đng hàng ngày thì đó li là mt câu chuyn khác.
Đi vi ch nghĩa cng sn, tôi cc ghét. Không bao gi hot đng và s không bao gi xy ra. Cách duy nht tng hot đng là giết chết hàng chc triu người và thm chí vn tht bi.
Tht bi vì không tính đến tính hai mt ca con người. Đu ích k và v tha. Bt k h thng nào ch gii quyết mt mt ca đng tin s b phá v vĩnh vin..
Ch nghĩa cng sn đang phân phi li tin mà mi người đã có cho người khác và chc chn sng trong cùng tng lp kinh tế.
Vic game hóa quá trình lưu chuyn tin đang phân phi tin ngay ti thi đim to ra đến tay mi người thay vì đến các ngân hàng và không có cách nào ngm phân phi hoàn toàn bình đng hoc mi người không th bt đu kinh doanh, trade và làm mi th khác đ kiếm nhiu tin hơn.
Chúng ta đang nói v tin lp trình được chuyn trc tiếp đến người đ thc hin các hành đng có li trên mng lưới. Đó không phi là mô hình tn ti trong lch s. Nó đc nht vô nh và chưa bao gi được th nghim bt c đâu. Đó là mô hình mang tính cách mng không phù hp vi bt k ý tưởng nào trước đây.
Ti sao chúng ta mun điu này?
Vì nếu chúng ta có th nhanh chóng phân phi tin cho mt h sinh thái rng ln có nhiu người chơi kinh tế, chúng ta có th b qua đim tc nghn tin pháp đnh tt. Nếu ta không phi tiếp tc s dng h thng cũ và chuyn đi tin đến h thng mi, cc din s thay đi.
Hãy suy nghĩ v điu này.
Mt khi mi người có th sng bng crypto mà không có lý do gì chm vào nhng t giy bn ca thế gii cũ, chúng ta s có mt phương thc kinh doanh hoàn toàn mi và nó s nhanh chóng thng tr.
Ti sao?
Bi vì ph thuc to ra các đim tc nghn.
Ngay bây gi crypto là hoàn toàn ph thuc vào h thng tin t hin ti. Nếu vn phi kiếm đ tin pháp đnh đ mua mt chiếc xe hơi, hoc phi chuyn đi crypto thành tin pháp đnh đ mua chiếc xe đó thì bn đã có mt đim tc nghn.
Nhưng nếu có th kiếm đ tin bng cách chơi trò chơi kinh tế ca cuc đi bng tin lp trình bn có th sng ch da vào crypto, có nghĩa là tt c nhng đim tc nghn đó không th chi phi bn na.
Nếu không phi chuyn đi tin pháp đnh thành crypto, thì không phi chơi theo các quy tc cũ na. Nó s là mt h điu hành kinh tế tương đương ph biến cho toàn b hành tinh.
Và đó là cách tin và con người thc s được t do mãi mãi.

#4. Killer app

Đến đây thì chúng ta mi ch nói đến cơ s h tng. Không có ai mua cơ s h tng nhưng hôm nay có rt nhiu d án ngoài kia có th tương đương vi DNS và TCP / IP đến cho công chúng. Hãy đăng ký tên min ca bn đây! Hãy s dng mng chuyn mch gói.
Không ai quan tâm đến cơ s h tng. H ch quan tâm đến các ng dng chy trên cơ s h tng đó. Chúng ta cn các killer app.
Vy killer app là gì?
Con người đc bit đim chúng ta biết giao tiếp và k chuyn. Chúng ta xây dng nhng thc ti gi tưởng mà mi người có th đt nim tin vào, t đó cùng nhau phn đu đến mc đích cao hơn.
Không có gì ngc nhiên khi email, trình duyt và tin nhn được mã hóa là nhng nn tng tuyt vi ca Internet (killer app). Tt c đu to ra và phân phi thông tin và truyn thông. Tt c đu là v nhng câu chuyn.
Crypto cn thi đim Netscape ngay bây gi.
Tin lp trình là không đ. Cn giao din cho s tin đó.
Ngay sau khi con người có ng dng đp đ v mt chc năng ging vi các ng dng tp quyn tng s dng đng thi cũng cung cp các tính năng mi l mà không biết có cn không, đó là lúc trò chơi kết thúc.
Mi người không quan tâm đến quyn riêng tư và bo mt cho đến khi b xâm phm bng vũ lc trong chiến tranh hoc suy thoái. Thay vào đó, ng dng crypto killer s cung cp cho h tính riêng tư và bo mt mà h thm chí không nhn ra nó có được cài đt.

#5. Ci tiến Internet

Cui cùng, khi chúng ta đã hoàn thành tt c bn bước nói trên, bước cui cùng này có th khiến bn ngc nhiên. Ci tiến Internet. Kết ni mng lưới là tương lai ca chúng ta.
Internet ngày càng b chi phi bi các nhà cung cp băng thông trung tâm vô tâm, h đã b ra hàng trăm triu đô la đ điu tiết lưu lượng truy cp ca đi th cnh tranh nhm ép buc chúng ta s dng phiên bn thay thế ca Netflix.
Các chính ph đc tài đã bóp méo các giao thc ca trang web đ đưa nó vào trng thái giám sát. Các chính quyn dân ch không thua kém gì và thm chí còn cao cp hơn bng cách khiến người ta o tưởng v t do trong khi tiết l mi th ta tng nói hoc làm trên web.
Chúng ta tng nghĩ chính bn thân mình là khách hàng ca các công ty truyn thông xã hi như Facebook, nhưng bây gi chúng ta đã biết mình mi là sn phm còn nhà qung cáo là khách hàng.
S ch ti t hơn khi AI tăng cường giám sát.
Các nn tng giao tiếp ca ngày mai không ch cn s mã hóa mnh m đến cui cùng mà còn không có kh năng ca sau, cn sc mnh vượt xa hơn Internet thông thường hin nay.
Bước đu tiên là biến Internet thành không có gì ngoài mt nhánh ngu ngc cho các ng dng được mã hóa chy trên đó. Sau đó là thi gian b li Internet và di chuyn đến kết ni lưới, mng ngang hàng thun túy.
Điu này s cho chúng ta mt bước tiến trước con mt đen ti ca Big Brother, bo v chúng ta khi gng kìm ca th chế đc tài.

Trn chiến cho tương lai

C gng đng phm li vì crypto là mt trn chiến cho tương lai. Chúng ta đang đng ngã ba đường trong lch s thế gii.
Phong trào Mùa xuân Rp đã nhường ch cho Mùa đông Rp. S xut hin ca các cơ quan gián đip khp nơi chng t rng chính ph đã pht l ý mun ca người dân và vn xây dng chương trình Nhn thc Toàn din v Thông tin – Total Information Awareness.
Chính ph Trung Quc đang tht cht thòng lng quanh cuc sng công dân vi nhng sáng to k thut s mi m nhưng xu xa như Đim Tín dng Xã hi Social Credit Score.
Công ngh s có kh năng m cánh cng t do mãi mãi hoc biến thành nhà tù vô hình mà chúng ta không th nào trn thoát. Không có s phn gì đây c, mà chúng ta có th làm gì cho chính bn thân mình.
Tôi tng tin rng Internet s cu vãn tt c chúng ta bng cách lây lan tính m và t do như mt v cháy rng, mt lc lượng không th ngăn cn. Bng nhiu cách khác nhau, Wikipedia là mt k tích liên tc, cũng như s làm vic t xa và dch v nhn đ được chuyn ngay ti trước ca nhà ch trong vài gi hoc vài ngày.
Nhưng nhng k xu cũng s dng nn tng m đó và chúng cài vào nhng sn phm xu xa. Nhìn li thì cũng không có gì đáng ngc nhiên. Các chính quyn trung ương không th cưỡng li cám d bành trướng quyn lc vô đnh.
Nó ging như câu chuyn ch và B cp qua sông trong b phim Trò chơi Nước mt. B cp th tht s không bao gi đt ếch, nhưng mi đi được na đường qua sông, ếch đt nhiên la hét đau đn khi b cp tn công.
ch nói Sao anh li làm vy, B cp? Bây gi c hai chúng ta s chết chìm.
B cp rít lên Tôi không kìm chế được. Bn cht ca tôi là như vy.
Chúng ta không th trông đi chính quyn trung ương ly li sc mnh chưa tng có ca h đ săm soi mi ngóc ngách trong nhà ca mi người, theo dõi bn bè và gia đình ca chúng ta cũng như tìm hiu mt cách có h thng v mng lưới mi quan h ca chúng ta.
Chúng ta phi t đnh đot liu du chân k thut s ca ta có tr thành mt vũ khí kim soát hay mt gii pháp loi b mãi mãi vn đ nan gii đó hay không.
Không ai cu chúng ta c. S phn ca tương lai ph thuc vào chúng ta.
Và điu đó có nghĩa là nếu bn đang đc bài viết này, bn chính là cuc cách mng.