Có thể đôi khi chúng ta gặp những từ như Premine hay Instamine và với nhiều người thì Premine và Instamine có gì đó gắn với tính tiêu cực hơn là tích cực. Bài viết này tôi xin chia sẻ về bản chất của Premine và Instamine và không phải lúc nào nó cũng đều có tính tiêu cực, mà đôi khi nó là quan trọng và có ý nghĩa rất tích cực.
Hai thuật ngữ Premine và Instamine là hai thuật ngữ chỉ về việc đào coin từ sớm.
Premine là gì?
Premine có nghĩa là người sáng lập ra một loại tiền mã hoá sẽ tiến hành đào một số lượn nhất định trước khi công bố cho những người khác biết. Bằng cách này người sáng lập sẽ có cơ hội đào lúc chưa có ai đào nên anh ta có được một số lượng cố định trước và những người khác (trong đó có cả anh ta) sẽ đào tiếp sau khi công bố công khai ra cho công chúng. Lúc sau khi công bố công khai thì có rất nhiều người phải cạnh tranh nhau để đào nên thường số lượng coin sẽ không còn được nhiều, và khó đào hơn theo thời gian. Ví dụ với Bitcoin thì thời gian đầu thì sẽ đào rất dễ dàng với mỗi block được đến 50 bitcoin, còn đến bây giờ có hàng ngàn tay đào mỏ chuyên nghiệp trang bị hiện đại mà phải cạnh tranh nhau, mỗi block chỉ có 12.5 BTC mà thôi.
Instamine là gì?
Instamine không giống với Premine ở chỗ người sáng lập không bí mật đào trước một số lượng giới hạn, mà với Instamine thường thì người sáng lập tạo ra một thuật toán mới và anh ta có chuẩn bị thiết bị phù hợp để có thể đào với tốc độ nhanh hơn với những người khác. Và anh ta có thể bắt đầu đào sau khi công bố cho có vẻ công bằng hơn với người khác nhưng thực ra anh ta có thể có lợi thế hơn về thiết bị, hoặc có thể giữ phần mềm đào với tốc độ cao hơn cho mình và chỉ công bố phần mềm đào tốc độ chậm hơn. Có rất nhiều loại coin làm theo cách này, tức là ban đầu người sáng lập có thể viết phần mềm đào bằng card đồ hoạ nhưng anh ta không công bố phần mềm này mà chỉ công bố phần mềm đào bằng CPU nên trong cùng thời gian đào thì anh ta đào có hiệu quả hơn người khác rất nhiều.
Nếu chỉ có vậy thì xem ra Premine và Instamine đều có lợi hơn cho người sáng lập so với những người đào coin khác. Điều này có vẻ là rất bất công đối với những loại coin không có gì độc đáo, người sáng lập chỉ cần lấy mã nguồn của một loại coin nào đó ra sửa vài thông số nên cũng chẳng mất gì nhiều công sức lắm nên nếu anh ta đào trước (premine) hoặc đào mà giữ lợi thế (instamine) thì những người đào theo anh ta sẽ thiệt thòi.
Tuy nhiên với nhiều loại coin mà nhà sáng lập phải bỏ nhiều công sức sáng tạo để có những thuật toán đặc biệt, hoặc anh ta dự định tiếp tục tái đầu tư để không ngừng cải tiến thì việc premine và instamine là điều quan trọng sống còn của loại coin đó. Nếu không thì về sau anh ta làm sao có đủ kinh phí để tiếp tục dành thời gian cho làm việc để cải tiến công nghệ cho nó. Đối với các loại coin mà người sáng lập dành tâm huyết cho sự phát triển tiếp theo của nó thì việc đào trước (premine) và đào có lợi thế (instamine) là hết sức bình thường, vì người sáng lập có quyền lợi, có tiền thì anh ta mới không phải đi làm chỗ khác để kiếm tiền thì anh ta mới tiếp tục làm việc cho nó được.
Tuy vậy, premine và instamine cũng không hẳn là cách hay và tạo động lực lâu dài để giữ chân người sáng lập tài giỏi tiếp tục dành thời gian, công sức và sự tâm huyết của họ cho sự phát triển bền vững của coin. Vì khi có một đống rồi, người ta sẽ trở nên tự mãn, lười đi và không còn cố gắng nữa mà số coin của họ tuy ban đầu có nhiều nhưng về tỷ lệ phần trăm so với tổng số thì cứ nhỏ dần đi vì càng ngày càng có thêm số lượng nhiều hơn.
Có thể có người nói rằng nếu cho ban đầu người ta premine số lượng nhiều, như 10% hay 20% tổng số coin chẳng hạn thì người sáng lập sẽ có động lực hơn để cố gắng cho nó nhiều hơn. Tuy nhiên, điều này không hẳn đúng. Khi đạt được thành công nào đó mà không có sức ép thúc đẩy đằng sau thì người ta lại trở nên lười biếng và dù lười biếng thì tài sản của họ cũng không giảm đi thì làm sao mà họ phải cố gắng tiếp? Biết đâu về sau họ có sở thích khác, họ bỏ loại coin mà họ sáng lập để lập ra coin mới thì số tiền của họ ở coin cũ vẫn như nguyên.
Nhưng điều đó cũng lại là một trở ngại, vì những người đến sau không có động lực nhiều để cố gắng đóng góp cho nó. Bởi thế chúng ta thấy rất nhiều loại coin, kể cả Bitcoin thì càng về sau càng ít có những lập trình viên tham gia phát triển cho nó. Người sáng lập ra Bitcoin sau khi có số lượng rất nhiều ông ta thậm chí bỏ đi làm việc khác mà tài sản cũng không bị giảm đi.
Vậy làm thế nào để giữ lửa đam mê cho người sáng lập mà vẫn thu hút được những nhân tài khác tiếp tục đầu tư tài năng, công sức và thời gian cho nó? Đó chính là cách mà Dash đang làm. Hoặc là thu hút bằng cách đầu tư tiền và thiết bị để trang bị máy đào, hoặc cài đặt masternode, hoặc là đưa ra các dự án nhằm tăng giá trị cho hệ sinh thái của Dash để được cấp vốn. Khi được cấp vốn rồi, anh ta có thể lập masternode để làm tăng giá trị cho mình.
Ngoài ra việc tạo động lực như của Dash làm cho mọi người phải cạnh tranh với nhau để được cấp vốn nên sẽ tạo động lực để lựa chọn những dự án tốt nhất, mang lại lợi ích cao nhất cho hệ sinh thái của Dash.
